Një automjet i madh ushtarak me ngjyrë të gjelbër. Mbi të, një ushtar i armatosur gjer në dhëmbë, me tytën e automatikut drejtuar… disa grave. Gra rome dhe egjiptiane. Gra që ndodhen aty së bashku me fëmijët e vegjël, të cilët qajnë fshehur pas fustanit të nënave, pa e kuptuar ndoshta se pse një tytë automatiku qëndron ftohtësisht e drejtuar kah tyre në bulevardin kryesor të Tiranës.

Forca të tjera ushtarake dhe policore e kanë rrethuar grumbullin e vogëlth të grave që prej çastit, kur ato u shfaqën në bulevard ose më saktë, që prej çastit kur ekzistenca e tyre nuk mund të fshihej më periferisë së harruar të Tiranës, aty ku shteti mbërrin rrallë dhe vetëm për të shkatërruar, si të ishte një forcë e huaj kolonizatore. E në fakt, shteti shqiptar është një forcë e huaj kolonizatore për komunitetin rom dhe egjiptian në Shqipëri, të cilin po të kishte mundësi, do ta kishte zbythur krejt drejt hiçit – në mos e ka bërë tashmë, sepse periferia është vërtet një hiç. Një hiç ku mbretëron skamja, mjerimi dhe uria. Uria i ka nxjerrë këto gra dhe fëmijët e tyre në rrugë gjatë një pandemie, që ka përshkuar të gjithë botën e ka ndalur edhe në barakën rome dhe egjiptiane të Shqipërisë.

“Duam bukë!”

 

“Nuk kemi bukë! Fëmijët duan të hanë!”

Uria është më e frikshme se COVID19, veçanërisht kur ajo manifestohet në sytë e vogëlushëve, që presin shpresëplotë për një çap’ bukë në atë, që bashkërisht e kanë pagëzuar “shtëpi”. Fëmijët nuk duan lodra. Duan bukë. Bukë që të kenë mundësi t’i zërë gjumi në darkë, teksa më pas të fantazojnë edhe për pasjen e lodrave apo vajtjen në shkollë. Por shteti shqiptar është më i shpejtë t’u drejtojë tytën e automatikut qytetarëve të tij, sesa një copë bukë.

Kjo bëhet në emër të “sigurisë dhe mbrojtjes” së qytetarë/eve të Republikës së Shqipërisë nga një virus vdekjeprurës, na thonë. Po romë/et dhe egjiptianë/et a nuk janë gjithashtu qytetarë/e të kësaj Republike?

Ne, prej vitesh po na vret indiferenca dhe racizimi shtetëror. Vdekja nuk përbën më lajm për ne.

Mbi të gjitha, prania e ushtrisë në rrugë, armatosur gjer në dhëmbë, është jo vetëm e panevojshme, por absurde, intimiduese dhe shkak për rikthimin e anktheve të shkuara, që mendonim se i kishim groposur thellë, diku në kujtesën tonë kolektive. “Ushtria nuk është në rrugë për të qëlluar, por për të garantuar rendin” – na thuhet. Ndërsa mua prania e ushtrisë më shkakton parehati dhe më (ri)konfirmon faktin se një shtet i dobët, pa kurrfarë strategjie konkrete për menaxhimin e një krize të re, mes shumë krizash të vjetra; i paaftë për t’i shërbyer qytetarë/eve, një pjesë të të cilë/ave, as që i njeh për të tilla, ushtrinë e përdor si instrumentin e fundit të dëshpërimit për të treguar forcën.

Por ushtria shpërndan veç frikë dhe pasiguri, jo bukë. Ushtarët dhe gjithashtu, policët e shtetit, nuk kanë se ç’të ofrojnë përpos kanosjes dhe urdhërave boshe “për t’u kthyer në shtëpi”.

“Jemi në mes të pandemisë!”

 

Dakord.

Megjithatë, a e di shteti se sa individë dhe familje rome dhe egjiptiane nuk kanë shtëpi, veçanërisht për faj të shtetit që i ka shkatërruar ato në mënyrë tirane dhe të paligjshme? A e di shteti, se sa të pastrehë janë pjesëtarë të komunitetit rom dhe egjiptian, për të cilët fjala “karantinë” s’ka kurrfarë kuptimi? Ndër të tjera, a e di shteti se edhe shumë nga ata, që kanë shtëpi, të ardhurat i sigurojnë duke mbledhur mbetje të riciklueshme e kur policët bashkiakë nuk janë aty për t’ua vështirësuar jetën, në kushte izolimi, këta persona nuk kanë se ku t’i shesin këto materiale?

Po për ata, që frymën e mbajnë duke shitur rroba të përdorura në treg, një aktivitet që jo më larg se disa kohë më parë, kryetari i bashkisë dha urdhër të ndalej e malli të konfiskohej duke i shtyrë kështu tutje romët dhe egjiptianët… Tutje nga qendra me kulla llamburitëse dhe kollarexhinj, që s’mund “të ndoten” nga prania jonë, nga varfëria që këta zotërinj na e kanë shkaktuar e që tashmë nuk e durojnë dot, pasi u pasqyron atyre fytyrën e vërtetë: shëmtinë e asaj se kush janë realisht… A mendon shteti se si do ta mbajë frymën kjo kategori e përjashtuar dhe tashmë, pa mundësinë as për të punuar në të zezë?

Ne jetojmë në një shtet, i cili nuk mendon për ne, madje, që nuk ka as imagjinatën më minimale për të na përfytyruar, sepse shteti është një koncept abstrakt që banon shumë larg nesh: në lagje me emra të huaj, rrethuar nga gardhe të mëdha, ku ne mund të qasemi ndoshta vetëm ditën, kur të vendosim ta shkundim shtetin që të kuptojë se ne ekzistojmë. Jemi qytetarë me të drejta njëlloj të barabarta dhe jetët tona nuk vlejnë më pak se tyret, vetëm ngaqë ata vazhdimisht na kanë shtypur, demonizuar dhe dehumanizuar.

Shteti flet gjatë e ripërsërit vetveten me parulla të konsumuara. Fëmijët tanë i udhëzon si të përshtaten me mësimin online, në një përpjekje të dështuar për t’i peshkuar ata nëpërmjet rrjeteve sociale. Por fëmijët tanë nuk kanë rrjete sociale, sepse për të pasur rrjete sociale nevojiten pajisje tekonologjike. Fëmijët tanë nuk kanë ende bukë dhe buka vjen përpara shkollës. E në paçin bukë, nuk kanë strehë; e në paçin strehë, nuk kanë drita; e në paçin drita, nuk kanë libra; e në paçin libra nuk kanë shkollë, sepse fëmijët tanë janë fëmijë rom dhe egjiptian në një shtet dhe shoqëri që s’ka bërë kurrë vend për romët dhe egjiptianët.

Shteti bezdiset prej nesh kur zaptojmë bulevardin e shkretë të Tiranës në kërkim të gazetarëve, që mund t’i japin jehonë nevojave tona ekzistenciale dhe kur as policia e as ushtria nuk na shpërndan dot, shteti troket në dyert e disave prej nesh. Në ato dyer që i kanë lënë ende pa shkelmuar, kush e di edhe për sa kohë, e na ofron një pako ushqimi. Kaq. Një pako ushqimi për të mbyllur gojë, që kërkojnë të bërtasin, por s’kanë fuqi. Shteti nuk e di se një pako ushqimi nuk është e mjaftueshme, pasi ditën tjetër stomaku kërkon sërish të ushqehet. Fundja, si mund ta kuptojë barkmbushuri, barkboshin?

Ky shtet është i huaj për ne.

 

Ky shtet është armik. Ndaj, na mbetet që të përveshim mëngët e ta luajmë vetë rolin e shtetit të drejtë, ne, më të privilegjuarit mes të paprivilegjuarve: të mobilizohemi me aktivistët tanë e të ngremë zërin për solidaritet në mënyrë që çdo fëmijë, çdo grua dhe burrë rom e egjiptian të kenë mjaftueshëm ushqim, veshmbathje dhe ilaçe në këtë periudhë. Por ne nuk jemi shteti: ne jemi aktivistë dhe qytetarë dhe në tri javët e para të pandemisë ia dolëm të shpërndajmë pako ndihme vetëm për rreth 350 familje. Shqipëria ka më shumë familje rome dhe egjiptiane, se kaq.

Ne jemi të kufizuar në mjete dhe burime për të arritur secilën prej tyre. Andaj nevojitet shteti. Por shteti shqiptar di të ofrojë veç lëmoshë dhe përbuzje, teksa romët dhe egjiptianët kërkojnë drejtësi dhe trajtim të barabartë e me dinjitet.